Bloed in het zand

En dan komt de tijd dat je niet meer hoeft, dat je natje en je droogje door de overheid verzekerd zijn. Niet overdadig, maar toch. Dan is er tijd voor een wekelijks loopje naar het Amstelpark. Een wandeling langs de Amstel was en is eindeloos, nooit liep je tot het einde waar de Amstel overgaat in de Drecht.

Misschien nog geen eens kleuter zijnde wees die Amstel beginnende mei je de weg naar Rozenoord. Eerst aan Vaders en Moeders hand werd met vele buren en ‘makkers’ van Pa langs de oever rustig gewandeld, begeleid door geroezemoes uit een soort van optocht. Bij de brug, waar de Boerenwetering haar water met die van de Amstel vermengt, werden de beentjes te zwaar en mocht je op zijn nek. Plotseling was jij de koning hoog boven de optocht die ophield bij een vlaggenmast met het rood wit blauwe halfstok. Een grote man in overall met helm en een oranje armband hield daar de wacht. De wacht, waarop, bedacht ik als kleuter.
De kring van vaak bekenden uit de buurt om de vlaggenstok werd dikker, sommige wat grotere jongens klommen op de groene dijk om niets te hoeven missen.

Het geroezemoes verstomde toen de man die weleens thuis op bezoek kwam met zware stem bastte,

Kameraden, hier op deze plek heeft bloed gevloeid, onze vrienden, onze Vaders, onze broers, zijn hier vermoord door de kille lopen van de geweren van de fascistische bezetter. Het zand, de klei onder jullie voeten is rood gekleurd.

De zware donkere stem ging nog even door, maar de aandacht ging slechts nog uit naar de grond, waar bloed had gevloeid.
De stem zweeg, een aantal spetterende eenden verderop kwaakten en maakten daarmee het enige geluid. Daar ontbrandde om acht uur de gloeilamp in de daar altijd eenzame lantaarnpaal tot op de 4e mei. In de weidse verte weerklonken over het rimpelige water van de Amstel kerkklokken.
Moeder tilde me op en moest me even knuffelen, zo maar, haar wang was nat.

Gisteren, vandaag en morgen brengt dezelfde weg langs de Amstel je nog steeds naar het Amstelpark, om daarbij telkens weer even een omweg van een paar meter te maken. Een omweg naar vlakbij de plek waar de grond rood gekleurd was en waar sinds1973 een ‘nieuwe’ gedenksteen staat. Er raast nu een verkeersweg schuin boven en toch is het daar een paar seconden weer stil in jouw hoofd. Een vlugge herinnering aan 1992 toen daar het naambord van dr.CW.Ittmann werd onthuld ter nagedachtenis aan hem en mede slachtoffers van de wrede bezetter.
Het was zijn Vader en zijn nog in leven zijnde mede verzetsstrijders die de rode grond met dit bord extra lieten in kleuren. Die wekelijkse vluchtige herdenking is bij het wekelijkse loopje gaan behoren.

Als je nu via de grote stalen geel geschilderde draaideur aan de Amstelzijde het Amstelpark betreedt proef en ruik je nog de Floriade uit 1970. Wat hadden we, de volks tuinders, in die tijd de pest in.
Rotterdam had in 1960 aan de voet van de Euromast een soort van bloemen wereld tentoonstelling. In 1970 moest Amsterdam ook zo nodig. Het kostte vele Amsterdammers hun volkstuin. Opa en Oma hadden zo’n volkstuin, bij de tuinders vereniging Ons Lustoord die weg moest voor zo’n ‘kassa’ park.

In het park van nu wandelend hoor je nog dezelfde merels fluiten van toen en in de lente heten de narcissen jou net zo’n welkom als in die naoorlogse jaren. Het na de Floriade aan de Amsterdammer teruggeven park doet je herinneren aan jouw Grootouders die hier hun eigen aardbeien plukten en zelfs druiven in een werkelijke glazen kas liet groeien.

Plotseling, tijdens een zoveelste park loopje is er in de buurt waar Opa’s tuinhuisje zich eens bevond, een grasstrook afgezet met rood en wit lint, waarachter volgestouwd met grijze ijzeren vormeloze stoelen zoals we die vroeger op de HBS hadden. Zeker een nieuwe picknick plek. Het park groeit geruisloos verder.
Later veel later is het lint weg. De grauwe stoelen staan kriskras op een stenen tegel. Er is een bordje geplaatst, Rozenoord Monument van kunstenaar Ram Katzir.

Een Rozenoord Monument in het Amstelpark waar eens de Floriade en volkstuintjes waren. Wie had dit bedacht?
Wist de organisatie die decennia lang de 4e mei herdenking organiseerde hiervan? Het bleek een één mans actie van een stadsdeel bestuurder zonder historisch besef. Hier zal het groene gras van het Amstelpark nooit zo rood gekleurd kunnen zijn van het bloed van de gefusilleerde bij het echte en zo trieste Rozenoord!

Rozenoord Herdenkingsplaats/dn

Bij aanvang van de 20ste eeuw richtten rozenkwekers aan de Amsteldijk tussen de begraafplaats Zorgvlied en café het Kalfje de NV ‘Handels kweekerij’ Rozenoord op. Tevens verrees hier een enorme witte villa alwaar de eigenaar en rozenkweker uit ‘Nigtevegt’ zich vestigde. De kwekerij kreeg een rosarium en werd een publieke attractie.

40 jaren later

In de Hongerwinter van 1944 werden hier regelmatig door de, onder Duits toezicht staande, Crises Controle Dienst voedsel aanvoer voor hongerend Amsterdam onderschept.

Ruim een maand voor de bevrijding op de huidige grens Rivierenbuurt en Buitenveldert, knallen aan de Amsteldijk schoten. Ten gevolge van de laffe moordlust van de wrede bezetter vloeit langs de Amstel het bloed van onschuldigen. Tientallen Nederlanders vonden hier de dood. Op de vroege lente ochtend werden Nederlanders uit de gevangenis gehaald en door een Duits vuur peloton neergeschoten. Zonder proces, uit pure wraak.

Er waren schoten gelost op Rauter, de Generalkommissar für das Sicherheitswezen, höheren Polizei Führers. Een Nazi, wreed en gehaat, mede verantwoordelijk voor de deportatie van duizenden Joodse buurtgenoten.

Onder de slachtoffers van Rozenoord, dr.CW.Ittmann, 30 jaar en actief in het verzet. Hij gaf medische hulp aan verzet deelnemers en onderduikers en verschafte onderdak aan vervolgden. Op 7 februari 1945, 3 maanden voor de bevrijding, werd dr. CW.Ittmann op de stille plek bij Rozenoord gefusilleerd. Ter nagedachtenis werd het pad naast de fusillade plaats in 1992 naar hem vernoemd.